‘Hij herkent bij elk muziekstuk voor wie het is bedoeld'

Hoewel Sonja een nuchtere vrouw is, slaat de opmerking dat ze waarschijnlijk nog maar korte tijd te leven heeft, in als een bom. Sonja is boos, ontzettend verdrietig en ook bang voor wat er komen gaat. Muziektherapeut Anneke Naaijkens-Doek helpt haar om iets tastbaars achter te laten: vier muziekstukken, voor elk kind één.

Anneke: “Sonja is 65 jaar als ze voor de eerste keer naar muziektherapie komt. Enkele maanden daarvoor heeft ze van haar artsen te horen gekregen dat ze niet meer zal genezen van galwegkanker. Haar fysiotherapeut (Lotte) geeft haar de tip om contact met me op te nemen. Eigenlijk heeft Lotte haar een keer of 5 moeten tippen, want Sonja aarzelt in het begin nogal. Ze heeft immers nog nooit muziek gemaakt. Lachend zegt ze na onze eerste afspraak: ‘Volgende keer moet ik beter naar Lotte luisteren, want ze had gelijk toen ze zei dat dit me goed zou doen.’

De kracht van familie om je heen

Wat me direct opvalt bij Sonja is haar zachte en sympathieke karakter en de enorme liefde voor haar man en vier (volwassen) kinderen. Als ze daarover vertelt glinsteren haar ogen en komt er een brede lach op haar gezicht. Andere gevoelens laat ze minder zien. Ze wil niemand tot last zijn, hoewel ze zelf wel veel last heeft van deze gevoelens.

In de eerste paar keer dat Sonja muziektherapie krijgt, maken we ruimte voor de gedachten en gevoelens waar Sonja mee worstelt. We schrijven een krachtlied op de melodie van Summertime over loslaten en de kracht van je familie om je heen. We spelen op de drums en gitaar een improvisatie over ‘He, verdorie’, waarbij we steeds harder spelen om de ‘Verdorie’ van Sonja kracht bij te zetten. Ook maken we ontspanningsmuziek op verschillende zacht klinkende instrumenten. De muziek neem ik op zodat Sonja er thuis ook nog naar kan luisteren, wanneer ze moeilijk in slaap valt.

Voor alle kinderen een muziekstuk

Na een aantal sessies vertelt Sonja me dat ze het heel erg moeilijk vindt om haar kinderen achter te moeten laten. Ze wil hen nog zo graag iets meegeven, daarom heeft ze het plan om voor allemaal een brief te schrijven. Het schrijven kost haar echter veel moeite. Ze is bang dat ze niet alle brieven op tijd af krijgt. Ik stel voor om voor alle kinderen een muziekstuk te maken en dit op te nemen, zodat ze iets heeft wat ze na kan laten. Zo wordt de druk om brieven te schrijven mogelijk ook wat lager.

De daarop volgende sessies spelen we vier verschillende stukken, voor elk kind één. We improviseren op de piano. Het is mijn taak om goed naar Sonja’s verhaal over de kinderen te luisteren en die sfeer mee te nemen naar het spel. Sonja vult het spel aan, geeft het soms een andere wending, waar ik dan weer muzikaal op aansluit. Zo kan ze met haar geringe muzikale ervaring toch vrij spelen. Aan het einde van deze sessies liggen er vier totaal verschillende muziekstukken. Ik stuur ze steeds naar Sonja, zodat ze na iedere sessie de opnamen met haar man kan beluisteren en bespreken. Zonder dat zij hem vertelt over wie het muziekstuk gaat, herkent hij bij ieder stuk voor welk kind het is bedoeld.

Samen muziek beluisteren

Vanaf dat moment wordt Sonja rustiger. De angst voor het sterven blijft, maar ze heeft de muziektherapie steeds minder hard nodig. We bouwen de sessies af. Ongeveer een jaar na onze eerste kennismaking overlijdt ze.

Drie maanden later staat er een voicemailbericht op mijn telefoon. Het is Sonja’s man. Ze heeft hem de opdracht gegeven om op het moment dat hij en de kinderen er klaar voor zijn, samen met elkaar de muziek te beluisteren. Hij vertelt: ‘De kinderen en ik hebben gisteren de muziek geluisterd, die je met Sonja gemaakt hebt toen ze bij jou in de muziektherapie kwam. We herkenden direct welke muziek voor wie was. We waren erg ontroerd en het is zo mooi om nog iets tastbaars van haar te hebben.’

Soms zijn woorden moeilijk te vinden voor wat je wil vertellen, maar gelukkig zijn er ook nog andere wegen om de ander toch te laten weten wat je nog wilt delen.”

Op verzoek van de familie van Sonja, zijn de namen in dit artikel gefingeerd.